Over modern en jazz ballet

Heel veel hedendaagse dansstijlen vinden hun oorsprong bij het klassieke ballet. Modern en jazz ballet zijn hier twee van. Wat zijn precies de verschillen tussen deze twee? Hoe zijn zij voortgekomen uit het klassieke ballet? En waar kunnen we de stijlen nu terugvinden?

Verschillen tussen modern en jazz ballet

Modern en jazz ballet worden nog wel eens door elkaar gehaald en dat is helemaal niet vreemd. Deze dansstijlen zijn namelijk niet altijd even gemakkelijk te onderscheiden, doordat van beide geen eenduidige definitie is. Als je het over modern ballet hebt, kun je het bijvoorbeeld hebben over de Graham-stijl, Limón-stijl of Cunningham-stijl. Deze stijlen hebben zowel overeenkomstige als verschillende eigenschappen. En ook bij iedere stijl zijn er dan weer afsplitsingen en aparte invloeden, om het nog onduidelijker te maken. Bij jazz ballet geldt hetzelfde. Jazzballet kan soms heel erg lijken op moderne dans, maar het kan ook meer showjazz zijn of juist heel erg richting het klassieke ballet. Iedere choreograaf, dansdocent en danser zal modern ballet en jazz ballet op zijn of haar eigen manier interpreteren en vormgeven. Daarom is het heel lastig lijnrecht te zeggen wat nou precies wat is.

Maar als je dan toch deze dansvormen moet gaan karakteriseren, zou ik dat als volgt doen. Modern ballet gaat uit van de natuurlijke bewegingen in het menselijk lichaam, ongebonden aan bepaalde regels en houdingen. Het is een heel vrije dansvorm, waarin gevoel en het actie- en reactieprincipe belangrijke posities innemen. Dat betekent dat alle bewegingen met elkaar verbonden moeten zijn en dat vloeiende overgangen dus van groot belang zijn. Modern ballet is hetzelfde als hedendaags of contemporary ballet, deze termen kunnen dus door elkaar gebruikt worden.

Jazzballet is ook een heel vrije manier van dansen waarin de bewegingen vaak erg los zijn en een bepaalde swing en soms ook flair moeten hebben. Techniek speelt een rol, maar wordt vaak niet heel nauw genomen. Jazzballet wordt vaak uitgevoerd op pop-, rock-, of jazzmuziek en heeft heel veel invloeden van andere dansstijlen meegekregen.

Het ontstaan en de ontwikkeling van modern en jazz ballet

Moderne dans is ontstaan in het begin van de 20ste eeuw, als reactie op het klassieke ballet. In die periode waren kunstenaars op vele kunstdisciplines op zoek naar nieuwe vormen van kunst. Zij zetten zich af aan de traditionele kunst, die vaak aan allerlei regeltjes gebonden was. Zij waren voortdurend op zoek naar iets nieuws, iets origineels om hun eigen stijl te kunnen creëren. Dit gebeurde ook bij de dans. Klassiek ballet was populair, maar volgens sommigen te stijf. De danser moest volgens hen ook zijn eigen gevoel in de dans kwijt kunnen en een werk op zijn eigen manier kunnen interpreteren. Dit ging in tegen het klassieke ballet, waar de werken door de choreograaf aan de dansers werd aangeleerd, en zij moesten het dan zo precies mogelijk naar zijn zin uitvoeren. Isadora Duncan was zo’n persoon die op zoek ging naar nieuw bewegingsmateriaal. Zij had een klassieke dansopleiding gevolgd, maar hield er een heel andere kijk op dans op na. Ze wilde dans kunnen gebruiken als communicatiemiddel; dans moest het publiek echt aanspreken. Met deze gedachte als basis begon ze haar eigen dansacademie in Berlijn. Haar ideeën verspreidden zich al snel over Europa en sprak ook vele anderen. Zo ook Martha Graham. Zij wordt gezien als een persoon die een heel belangrijke invloed heeft gehad op de moderne dans. Vanaf 1926 begon ze met les geven in haar eigen dansstijl, die later de Graham-stijl genoemd zou worden. Experimentatie en expressie stonden hierin centraal. In de jaren ’30 werd moderne dans steeds populairder en vanaf dat moment verspreidde het zich over de hele wereld.

Martha Graham: grondlegster van de moderne dans

Jazzballet is ontstaan na moderne dans. Er is discussie mogelijk over wie de basis ervan heeft gelegd, maar over het algemeen zegt men dat deze dansvorm in de jaren ’50 is ontstaan. George Balanchine, een Amerikaanse choreograaf, maakte toen zijn eerst jazzchoreografieën. Ook in Europa was het jazzballet in opkomst. Europese choreografen en dansers gingen naar Amerika om daar te leren van de stijl. In 1974 was het de beurt van de danser Benjamin Feliksdal. Toen hij terugkeerde in Nederland, begon hij met het geven van lessen, waardoor jazzballet in populariteit toenam. Door de jaren heen heeft ook het jazzballet veel verschillende invloeden gehad en ook nu is er geen eenduidige naam aan te geven.

George Balanchine geeft jazzles

Modern ballet en jazz ballet nu

Modern en jazz ballet is de laatste tijd steeds populairder aan het worden, onder andere door de grote aandacht die er bestaat voor talentenjachten op de televisie. Vooral bij tieners zijn moderne en jazzlessen erg gewild. Ook is er in Nederland een groot aantal dansopleidingen gericht op modern en jazz ballet. Niet te vergeten zijn ook de dansgezelschappen van deze dansstijl in opkomst. De vrijheid en de veelzijdigheid die de dansstijlen bieden maken het geliefd bij een groot publiek. Meer hierover kun je lezen op de pagina ‘Modern en jazz danser als beroep’.